Kulturno istorijski kompleks Detlak

Kulturno-istorijski kompleks Detlak, je proglašen 2010. godine za nepokretno kulturno dobro od velikog značaja. Ukupna površina prve zone zaštite kompleksa je 8.684 m².

Kompleks se nalazi u zapadnom dijelu opštine Derventa u selu Donji Detlak, 14 kilometara od gradskog naselja Derventa i dva kilometra od magistralnog puta Derventa – Prnjavor. Smješten je između rijeke Ukrine i rječice Lupljanice, na uzvišenom platou sastavljenom od više terasa kojima dominira tercijarni krečnjak.

Kompleks čine manastirska crkva Svetog Ilije sa konakom, ljetnikovcem, starom školom i grobljem, stara nekropola, Pećina - monaška isposnica i ambarine.

Ambarine

Ambarine ili hambarine su rupe u kamenu s malim otvorom, širokom sredinom i užim dnom. Osim u Detlaku, ima ih još u derventskim selima Gornjoj Lupljanici, Osinji i Dažnici.

Manastirska crkva Svetog Ilije

Manastirska crkva Svetog Ilije zauzima centralni položaj u okviru Kompleksa. Smještena je na manjem platou, gdje je sa istočne strane, lepezasto niz padinu, okružuje aktivno pravoslavno groblje sa većim brojem spomenika.

Detlovački evhologion

U crkvi Svetog Ilije nalazi se fototipsko izdanje Detlačkog evhologiona čiji se original čuva u Patrijaršijskoj biblioteci u Beogradu. Molitvoslov se sastoji dva dijela: Bogorodičnika, pisanog u periodu od 1625. do 1635. godine i Trebnika iz perioda 1550-1560. godine.

Stara nekropola

Istočno od aktivnog groblja nalaze se ostaci stare nekropole koja je udaljena oko 90 metara jugozapadno od crkve Svetog Ilije. Na lokalitetu je pronađen usamljen nadgrobni spomenik u obliku stele sa predstavom Andrejinog krsta.

Pećina-monaška isposnica

Lokalitet Pećina smješten je oko 250 metara jugozapadno od crkve Svetog Ilije. Riječ je o udubljenju u stijeni koje je djelimično oblikovano ljudskom rukom i okrenuto ka sjeveroistoku.